Βιωματικό Εργαστήριο
«Σχολική Διαμεσολάβηση»
12 Μαΐου 2016
Συνεδριακό Κέντρο «Κάρολος Παπούλιας», Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων
Στο πλαίσιο της Επιστημονικής Ημερίδας «Σχολικός εκφοβισμός – Σχολική διαμεσολάβηση» πραγματοποιήθηκαν Βιωματικά Εργαστήρια για τη Σχολική Διαμεσολάβηση διάρκειας μίας ώρας για κάθε ομάδα των 20-25 ατόμων.
Σκοπός των Βιωματικών Εργαστηρίων ήταν οι συμμετέχοντες να ευαισθητοποιηθούν σε πρακτικές ειρηνικής επίλυσης των εντάσεων και των συγκρούσεων στο σχολείο, και, συγκεκριμένα, στη σχολική διαμεσολάβηση. Στόχοι των Βιωματικών Εργαστηρίων ήταν οι συμμετέχοντες να γνωρίσουν με βιωματικό τρόπο:
· τι είναι διαμεσολάβηση
· τις βασικές αρχές και τους στόχους της διαμεσολάβησης
· τα στάδια εφαρμογής της διαμεσολάβησης στο σχολείο
· τους βασικούς άξονες εκπαίδευσης των μαθητών στη διαμεσολάβηση
· τη δομή της διαδικασίας της διαμεσολάβησης
Την επιστημονική εποπτεία των Βιωματικών Εργαστηρίων είχαν οι Επίκ. Καθηγητές του Π.Τ.Ν. του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων Θεόδωρος Θάνος και Χαρίλαος Ζάραγκας. Την εκπαίδευση των συμμετεχόντων ανέλαβαν εκπαιδευτικοί και υποψήφιοι διδάκτορες που έχουν εκπαιδευτεί στη σχολική διαμεσολάβηση:
· Βασιλική Βλαχοπούλου, Καθηγήτρια ΔΕ, Μαθηματικός
· Ευφροσύνη Γιαννούλη, Δασκάλα
· Σπύρος Γιούργας, Δάσκαλος
· Θεοδούλη Κοκκίνη, Δασκάλα
· Ανδρομάχη Μπούνα, Υποψ. Διδάκτωρ Π.Τ.Ν. Πανεπιστημίου Ιωαννίνων
· Παρασκευή Σταθά, Μεταπτυχ. Φοιτήτρια Π.Τ.Ν. Πανεπιστημίου Ιωαννίνων
· Ευθύμιος Τόλιος, Υποψ. Διδάκτωρ Π.Τ.Ν. Πανεπιστημίου Ιωαννίνων
· Αντώνης Τσατσάκης, Υποψ. Διδάκτωρ Π.Τ.Ν. Πανεπιστημίου Ιωαννίνων
Η δομή του Βιωματικού Εργαστηρίου είχε ως εξής:
Έναρξη | Οι συμμετέχοντες κάθονται σε κύκλο |
|
|
00.00-00.08 | Ο εκπαιδευτής εξηγεί στους συμμετέχοντες ότι θα κινηθούν ελεύθερα μέσα στο χώρο. Μόλις ακούσουν παλαμάκι θα πρέπει να σταματήσουν. Στη συνέχεια, τους ενημερώνει ότι θα τους μοιράσει ένα χαρτάκι το οποίο θα αποτελεί το μισό μιας παροιμίας και θα πρέπει να βρουν το άλλο μισό. Την παροιμία θα τη δουν μόλις δώσει σχετικό σύνθημα. Μόλις συνθέσουν την παροιμία θα καθίσουν μαζί στον κύκλο. Ο εκπαιδευτής ζητά να διαβάσουν την παροιμία. |
| |
00.08-00.15 | Ο εκπαιδευτής εξηγεί ότι θα πρέπει να συζητήσουν χαμηλόφωνα μεταξύ τους και ο ένας να αναφέρει στον άλλο το όνομα και μια αγαπημένη του συνήθεια. Στη συνέχεια, καθένας παρουσιάζει το «ζευγάρι» του: λέει το όνομά του και την αγαπημένη του συνήθεια. |
00.15-00.20 | Ο εκπαιδευτής λέει ότι ο κύκλος παριστάνει μια λίμνη με μεγάλο βάθος. Θα πρέπει να σκεφτούν κάτι που τους στενοχώρησε τελευταία, να το αναφέρουν και να το πετάξουν στο βάθος της λίμνης. Ξεκινάει πρώτος ο εκπαιδευτής (Η συμμετοχή είναι εθελοντική, αλλά ο εκπαιδευτής τούς ενθαρρύνει να συμμετέχουν όλοι, χωρίς, όμως, να τους πιέσει). |
00.20-00.25 | Ζητάμε από ένα ζευγάρι να σκεφτεί ένα περιστατικό βίας και να το αναπαραστήσει, χωρίς λόγια. Ακολουθεί συζήτηση γι αυτό που έδειξε το ζευγάρι και γενικότερα για τα πιο συνηθισμένα περιστατικά/μορφές σχολικής βίας. |
00.25-00.30 | Ο εκπαιδευτής ζητάει από τους συμμετέχοντες να αναφέρουν τρόπους με τους οποίους αντιμετωπίζονται τα περιστατικά βίας στο σχολείο. Ένας εθελοντής τους καταγράφει. Με την ολοκλήρωση τους διαβάζει. Οι συμμετέχοντες αξιολογούν ποιοι είναι θετικοί (αποτελεσματικοί, παιδαγωγικοί, κ.λπ.) τρόποι αντιμετώπισης και ποιοι όχι. Αναδεικνύονται πρακτικές που αποτελούν χαρακτηριστικά της διαμεσολάβησης (πχ., διάλογος-συζήτηση). |
00.30-00.35 | Ο εκπαιδευτής ενημερώνει για τη διαμεσολάβηση: ορισμός, στόχοι, αρχές, χαρακτηριστικά, εφαρμογή στο σχολείο, πλεονεκτήματα, κ.λπ. |
| |
00.35-00.45 | Αρχές & δεξιότητες της διαμεσολάβησης Ενσυναίσθηση: Ο εκπαιδευτής ζητάει από το μέλος α΄ του «ζευγαριού» που αναπαρέστησε το περιστατικό βίας να πει τι έγινε από τη δική του πλευρά και το μέλος β΄ του ίδιου «ζευγαριού» να επαναλάβει, άσχετα αν δεν συμφωνεί με αυτά. Ακολουθεί σύντομη συζήτηση. Ενεργητική Ακρόαση: Ο εκπαιδευτής ζητάει δύο εθελοντές-«ζευγάρι». Κάθονται στο κέντρο του κύκλου. Ο ένας θα αναφέρει στον άλλο ένα πρόβλημα που έχει με ένα φίλο του και ο άλλος θα κάνει οτιδήποτε για να δείξει αδιαφορία (πχ., ότι μιλάει στο τηλέφωνο, κοιτάζει αλλού, τον διακόπτει και του λέει άσχετα πράγματα, κ.λπ.). Ακολουθεί σύντομη συζήτηση. Επικοινωνία: Ο εκπαιδευτής ζητάει να γράψουν χαρακτηριστικά του καλού ακροατή. Τα ανακοινώνουν. Ακολουθεί σύντομη συζήτηση. Εμπιστοσύνη: Ο εκπαιδευτές ζητά να σηκωθούν ανά «ζευγάρια». Το α΄ μέλος στέκεται μπροστά και το άλλο από πίσω. Το α΄ μέλος θα πρέπει κλείνει τα μάτια και πέφτει προς τα πίσω και το β΄ μέλος θα πρέπει με τα χέρια του να το συγκρατήσει. Αλλάζουν ρόλους. Ακολουθεί σύντομη συζήτηση. Εναλλακτικές λύσεις: Ο εκπαιδευτής ζητά από έναν συμμετέχοντα να αναφέρει ένα περιστατικό σχολικής βίας. Στη συνέχεια ενθαρρύνει τους υπόλοιπους να αναφέρουν όσες περισσότερους τρόπους εναλλακτικούς μπορούν για την ειρηνική επίλυση του περιστατικού. Αξιολογούν/συμφωνούν στην πιο κατάλληλη. |
00.45-00.53 | Ο διαμεσολαβητής, ζητάει από ένα «ζευγάρι» να σκεφτούν σύντομα ένα περιστατικό βίας. Πραγματοποιεί εικονική διαμεσολάβηση. Ακολουθεί συζήτηση. |
00.53-00.55 | Λήξη: Παιχνίδι της αλυσίδας. Ο εκπαιδευτής ζητάει να σηκωθούν όλοι όρθιοι σε κύκλο και να πιαστούν με τα χέρια. Στη συνέχεια, θα πρέπει να μπερδευτούν και μετά να επανέλθουν στην αρχική τους θέση «χωρίς» να σπάσει η αλυσίδα, δηλαδή, χωρίς να αφήσουν τα χέρια τους. |
| |
00.55-01.00 | Άτυπη αξιολόγηση του Βιωματικού Εργαστηρίου Συζήτηση για το Βιωματικό Εργαστήριο. |
Καθώς δεν υπήρξε πρόβλεψη για αξιολόγηση του Βιωματικού Εργαστηρίου, ζητήθηκε από τους εκπαιδευτές να γράψουν ένα μικρό κείμενο-αξιολόγηση της υλοποίησης των Βιωματικών Εργαστηρίων, περιλαμβάνοντας σε αυτά και σχόλια των συμμετεχόντων. Οι εκπαιδευτές επισήμαναν το μεγάλο ενδιαφέρον που έδειξαν οι συμμετέχοντες για το πρόγραμμα και την ενεργή συμμετοχή τους. Ο βιωματικός τρόπος και η προσωπική συμμετοχή είναι αναγκαία στην εκπαίδευση και την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών και των φοιτητών. Όπως αναφέρθηκε και παραπάνω, ορισμένοι συμμετέχοντες, κυρίως εκπαιδευτικοί, εξέφρασαν μια «ανασφάλεια» στη δυνατότητα των μαθητών να επιλύουν μόνοι τους τις μεταξύ τους εντάσεις και συγκρούσεις, αλλά και το ενδιαφέρον τους να εφαρμόσουν το πρόγραμμα στο σχολείο τους.
Βιωματικά Εργαστήρια-Ομάδα Ι
Βασιλική Βλαχοπούλου, Καθηγήτρια Μαθηματικών
Σπύρος Γιούργας, Δάσκαλος
Τα βιωματικά εργαστήρια φάνηκαν να κέντρισαν τα ενδιαφέρον όλων όσων τα παρακολούθησαν. Οι εκπαιδευόμενοι συμμετείχαν σε βιωματικές δράσεις, που είχαν ως στόχο να γνωρίσουν το πρόγραμμα της σχολικής διαμεσολάβησης, τις αρχές πάνω στις οποίες αυτό στηρίζεται καθώς και την προσφορά του στην αντιμετώπιση της (ενδο)σχολικής βίας. Το άνετο και φιλικό κλίμα που επικράτησε σε όλη τη διάρκεια των εργαστηρίων, βοήθησε τους συμμετέχοντες να εκφράσουν τις απορίες, τους προβληματισμούς αλλά και τις ενστάσεις τους.
Οι εντυπώσεις που άφησαν τα βιωματικά εργαστήρια ήταν θετικές. Εκφράστηκε, όμως, η ανάγκη να γίνονται πιο συχνά και ίσως να είναι μεγαλύτερης διάρκειας. Οι ενεργοί εκπαιδευτικοί που το παρακολούθησαν ενθουσιάστηκαν με αυτό τον εναλλακτικό τρόπο αντιμετώπισης της βίας και του εκφοβισμού στα σχολεία. Αρκετοί ήταν αυτοί που σκέφτηκαν να εφαρμόσουν το πρόγραμμα της σχολικής διαμεσολάβησης στα σχολεία τους τη νέα σχολική χρονιά.
Εμείς οι εκπαιδευτές μέσα από την συσσωρευμένη εμπειρία των ενηλίκων, διευρύναμε τους ορίζοντες μας και αποκομίσαμε πολλά θετικά στοιχεία. Όλα αυτά στο μέλλον θα αποδειχθούν πολύτιμα στην εφαρμογή και επιτυχία του προγράμματος στους δικούς μας μαθητές.
Βιωματικά Εργαστήρια-Ομάδα ΙΙ
Έφη Γιαννούλη, Δασκάλα
Θεοδούλη Κοκκίνη, Δασκάλα
Συγκεντρωθήκαμε σε κύκλο, ο κύκλος μας δίνει τη δυνατότητα να επικοινωνούμε όλοι με όλους, με διάφορους τρόπους έκφρασης, όπως με λόγο, με βλέμμα, με στάση σώματος, με έκφραση προσώπου. Κάναμε ασκήσεις γνωριμίας, επικοινωνίας, εμπιστοσύνης και συνεργασίας.
Μας έκανε εντύπωση η διάθεση που είχαν όλοι οι συμμετέχοντες να εκφραστούν άνετα, να πουν κάποια χαρακτηριστικά στοιχεία του εαυτού τους και με χαρά να παρουσιάσουν το ζευγάρι τους. Επίσης, τη στιγμή της εκπαίδευσης όπου ο καθένας έπρεπε να ανασύρει μια άσχημη στιγμή της ζωής του και να τη δημοσιοποιήσει, παρατηρήσαμε ότι όλοι με ευκολία και με κάποια ανακούφιση, πέταξαν αυτό το συναισθηματικό φορτίο από πάνω τους.
Κατά τη διάρκεια της εκπαίδευσης σε κύκλο όλοι άκουγαν με προσοχή, σοβαρότητα, χωρίς να διακόπτουν. Συμμετείχαν με προθυμία στα παιχνίδια ρόλων, στην εικονική διαμεσολάβηση και υπήρχε θετική αλληλεπίδραση μεταξύ των μελών της ομάδας.
Μέσα από αυτές τις δραστηριότητες σε παιγνιώδη μορφή, συνειδητοποίησαν πως είναι σημαντική η αλλαγή πρότυπου συμπεριφοράς και η καλλιέργεια της ικανότητας επίλυσης των συγκρούσεων.
Όλο το πρόγραμμα φάνηκε ενδιαφέρον, ενθαρρυντικό και ευχάριστο, μιας και προσφέρει εμπειρίες και είναι αλληλεπιδραστικό. Πολλοί εκπαιδευόμενοι εκδήλωσαν την ευχαρίστησή τους από την διαδικασία και εξέφρασαν την επιθυμία τους να επαναληφθούν τέτοιου είδους εργαστήρια.
Εντυπωσιάστηκαν από τη στιγμή που όλοι πιασμένοι χέρι-χέρι έφτιαξαν μια αλυσίδα και μπλέχτηκαν, χωρίς να τη σπάσουν. Υπήρξε κέφι και θετική ενέργεια. Οι ομαδικές δραστηριότητες ήταν διασκεδαστικές και συγχρόνως εμπλούτιζαν τις γνώσεις.
Ήταν εντυπωσιακή η διάθεση των εκπαιδευτικών συμμετεχόντων, οι οποίοι έγιναν για λίγο παιδιά, μπήκαν στο ρόλο και ανταποκρίθηκαν με ενθουσιασμό. Η ανταπόκριση τους ήταν θετική, υπήρχε ενθουσιασμός και εξέφρασαν την επιθυμία να γίνει διάχυση του προγράμματος ώστε να εφαρμόζεται σε όλο και περισσότερα σχολεία, ώστε να αλλάξει η φιλοσοφία του σχολείου σε περιστατικά εκφοβισμού και βίας.
Οι συναντήσεις στέφθηκαν με επιτυχία και μέσα από την επαφή μας με τους συμμετέχοντες και κυρίως τους εκπαιδευτικούς, εκδηλώθηκε το ενδιαφέρον τους για συνεχιζόμενη εκπαίδευση που στοχεύει στη βελτίωση της παρεχόμενης παιδείας . Τέλος, μεγάλο ήταν το ενδιαφέρον για χρήση εναλλακτικών μορφών επικοινωνίας με τους μαθητές.
Βιωματικά Εργαστήρια-Ομάδα ΙΙΙ
Παρασκευή Σταθά, Μεταπτυχιακή Φοιτήτρια Π.Τ.Ν. Πανεπιστημίου Ιωαννίνων
Ευθύμιος Τόλιος, Υποψ. Διδάκτωρ Π.Τ.Ν. Πανεπιστημίου Ιωαννίνων
Κατά την εκπαίδευση των ενηλίκων στα βιωματικά εργαστήρια της ημερίδας είχαμε την ευκαιρία να κάνουμε γνώριμη και οικεία τη διαδικασία της σχολικής διαμεσολάβησης, καθώς και να προβληματίσουμε και να προβληματιστούμε μέσα από τη διαδικασία των ερωτήσεων και απαντήσεων.
Με την έναρξη του κύκλου των εργαστηρίων βασικό ήταν οι συμμετέχοντες να νιώσουν οικεία μεταξύ τους αλλά και με εμάς, ώστε να μπορέσουν να βιώσουν και να συμμετέχουν στη διαδικασία ενεργά.
Μέσω της ενημέρωσης για τη σχολική διαμεσολάβηση διαπιστώθηκε πως ένα μέρος των συμμετεχόντων ήταν γνώστες του όρου και του σκοπού της. Ωστόσο, ορισμένοι εμφανίζονταν προβληματισμένοι –ίσως και δύσπιστοι- για το πώς η διαμεσολάβηση μπορεί να είναι η λύση σε πολλά είδη συγκρούσεων που εμφανίζονται μέσα στο σχολικό περιβάλλον.
Σημαντικό είναι να σημειωθεί ότι έγινε σαφές –για τους γνώστες του αντικειμένου, αλλά και όχι μόνο- ότι η διαδικασία της διαμεσολάβησης δεν είναι μια απλή και αυθαίρετη διαδικασία, αλλά έχει συγκεκριμένη δομή και βασίζεται σε αρχές. Η συμμετοχή στη διαμεσολάβηση προϋποθέτει την αποδοχή των αρχών της διαμεσολάβησης. Η σημαντικότητα των αρχών έγινε ακόμα πιο κατανοητή από όλους τους εκπαιδευόμενους μέσω των διαδραστικών παιχνιδιών που επιλέχθηκαν σε κάθε περίπτωση.
Μεγάλο ενδιαφέρον είχαν και οι συζητήσεις που ακολούθησαν στο τέλος, έπειτα και από την επίλυση της εικονικής σύγκρουσης που παρουσιάστηκε σε κάθε εργαστήριο. Εκεί τέθηκαν και πολλοί προβληματισμοί-απορίες των εκπαιδευόμενων, με βασική τους απορία το πώς είναι δυνατό τη θέση του διαμεσολαβητή να καταλαμβάνει τις περισσότερες φορές ένας συνομήλικος παρά κάποιος ενήλικας ή κάποιος εκπαιδευτικός του σχολείου.
Επίσης, ένα άλλο βασικό ερώτημά τους ήταν το τι γίνεται σε περίπτωση που η άσκηση βίας συνεχιστεί από τον ένα μαθητή στον άλλο ή αν έχουν σημειωθεί περιπτώσεις που η άσκηση βίας να παύει εντός του σχολικού περιβάλλοντος, αλλά να συνεχίζεται εκτός αυτού.
Κατ’ επέκταση του προηγούμενου ερωτήματος, τέθηκαν απορίες σχετικά με το τι γίνεται σε περιπτώσεις όπου η σύγκρουση δεν επιλυθεί και συνεχιστεί ή αν δεν τηρηθούν οι συμφωνηθέντες λύσεις έπειτα από το πέρας της διαμεσολάβησης. Επί αυτού τέθηκαν και ορισμένοι προβληματισμοί, σχετικά με το αν ή το πότε θα πρέπει –ενδεχομένως- να παρέμβει κάποιος εκπαιδευτικός ή ο διευθυντής της σχολικής μονάδας.
Ακόμη τέθηκαν ερωτήματα σχετικά με την εκπαίδευση των μαθητών και των καθηγητών στη διαμεσολάβηση. Τέτοιου είδους ερωτήματα είχαν να κάνουν με το αν η εκπαίδευση γίνεται κατά τη διάρκεια των ωρών διδασκαλίας του σχολικού προγράμματος ή εκτός των ωρών αυτών. Όπως επίσης και για τη χρονική διάρκεια που χρειάζεται μια τέτοιου είδους εκπαίδευση.
Τέλος οι εκπαιδευόμενοι έμειναν πολύ ευχαριστημένοι από τη συμμετοχή τους στα βιωματικά εργαστήρια και που γνώρισαν τη διαδικασία της σχολικής διαμεσολάβησης. Επίσης έμειναν ικανοποιημένοι που είχαν την ευκαιρία να θέσουν τους προβληματισμούς που τους είχαν δημιουργηθεί και να επιλύσουν τις απορίες τους σχετικά με τη διαδικασία αυτή. Μάλιστα, αρκετοί ήταν αυτοί που εκδήλωσαν ενδιαφέρον να έρθουν σε επαφή με το Δίκτυο Σχολείων Σχολικής Διαμεσολάβησης του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, ώστε να ενημερώνονται για τις δράσεις του.
Η δομή του Βιωματικού Εργαστηρίου είχε ως εξής:
Έναρξη | Οι συμμετέχοντες κάθονται σε κύκλο |
 | |
00.00-00.08 | Ο εκπαιδευτής εξηγεί στους συμμετέχοντες ότι θα κινηθούν ελεύθερα μέσα στο χώρο. Μόλις ακούσουν παλαμάκι θα πρέπει να σταματήσουν. Στη συνέχεια, τους ενημερώνει ότι θα τους μοιράσει ένα χαρτάκι το οποίο θα αποτελεί το μισό μιας παροιμίας και θα πρέπει να βρουν το άλλο μισό. Την παροιμία θα τη δουν μόλις δώσει σχετικό σύνθημα. Μόλις συνθέσουν την παροιμία θα καθίσουν μαζί στον κύκλο. Ο εκπαιδευτής ζητά να διαβάσουν την παροιμία. |
 | |
00.08-00.15 | Ο εκπαιδευτής εξηγεί ότι θα πρέπει να συζητήσουν χαμηλόφωνα μεταξύ τους και ο ένας να αναφέρει στον άλλο το όνομα και μια αγαπημένη του συνήθεια. Στη συνέχεια, καθένας παρουσιάζει το «ζευγάρι» του: λέει το όνομά του και την αγαπημένη του συνήθεια. |
00.15-00.20 | Ο εκπαιδευτής λέει ότι ο κύκλος παριστάνει μια λίμνη με μεγάλο βάθος. Θα πρέπει να σκεφτούν κάτι που τους στενοχώρησε τελευταία, να το αναφέρουν και να το πετάξουν στο βάθος της λίμνης. Ξεκινάει πρώτος ο εκπαιδευτής (Η συμμετοχή είναι εθελοντική, αλλά ο εκπαιδευτής τούς ενθαρρύνει να συμμετέχουν όλοι, χωρίς, όμως, να τους πιέσει). |
00.20-00.25 | Ζητάμε από ένα ζευγάρι να σκεφτεί ένα περιστατικό βίας και να το αναπαραστήσει, χωρίς λόγια. Ακολουθεί συζήτηση γι αυτό που έδειξε το ζευγάρι και γενικότερα για τα πιο συνηθισμένα περιστατικά/μορφές σχολικής βίας.
|
00.25-00.30 | Ο εκπαιδευτής ζητάει από τους συμμετέχοντες να αναφέρουν τρόπους με τους οποίους αντιμετωπίζονται τα περιστατικά βίας στο σχολείο. Ένας εθελοντής τους καταγράφει. Με την ολοκλήρωση τους διαβάζει. Οι συμμετέχοντες αξιολογούν ποιοι είναι θετικοί (αποτελεσματικοί, παιδαγωγικοί, κ.λπ.) τρόποι αντιμετώπισης και ποιοι όχι. Αναδεικνύονται πρακτικές που αποτελούν χαρακτηριστικά της διαμεσολάβησης (πχ., διάλογος-συζήτηση). |
00.30-00.35 | Ο εκπαιδευτής ενημερώνει για τη διαμεσολάβηση: ορισμός, στόχοι, αρχές, χαρακτηριστικά, εφαρμογή στο σχολείο, πλεονεκτήματα, κ.λπ. |
 | |
00.35-00.45 | Αρχές & δεξιότητες της διαμεσολάβησης Ενσυναίσθηση: Ο εκπαιδευτής ζητάει από το μέλος α΄ του «ζευγαριού» που αναπαρέστησε το περιστατικό βίας να πει τι έγινε από τη δική του πλευρά και το μέλος β΄ του ίδιου «ζευγαριού» να επαναλάβει, άσχετα αν δεν συμφωνεί με αυτά. Ακολουθεί σύντομη συζήτηση. Ενεργητική Ακρόαση: Ο εκπαιδευτής ζητάει δύο εθελοντές-«ζευγάρι». Κάθονται στο κέντρο του κύκλου. Ο ένας θα αναφέρει στον άλλο ένα πρόβλημα που έχει με ένα φίλο του και ο άλλος θα κάνει οτιδήποτε για να δείξει αδιαφορία (πχ., ότι μιλάει στο τηλέφωνο, κοιτάζει αλλού, τον διακόπτει και του λέει άσχετα πράγματα, κ.λπ.). Ακολουθεί σύντομη συζήτηση. Επικοινωνία: Ο εκπαιδευτής ζητάει να γράψουν χαρακτηριστικά του καλού ακροατή. Τα ανακοινώνουν. Ακολουθεί σύντομη συζήτηση. Εμπιστοσύνη: Ο εκπαιδευτές ζητά να σηκωθούν ανά «ζευγάρια». Το α΄ μέλος στέκεται μπροστά και το άλλο από πίσω. Το α΄ μέλος θα πρέπει κλείνει τα μάτια και πέφτει προς τα πίσω και το β΄ μέλος θα πρέπει με τα χέρια του να το συγκρατήσει. Αλλάζουν ρόλους. Ακολουθεί σύντομη συζήτηση. Εναλλακτικές λύσεις: Ο εκπαιδευτής ζητά από έναν συμμετέχοντα να αναφέρει ένα περιστατικό σχολικής βίας. Στη συνέχεια ενθαρρύνει τους υπόλοιπους να αναφέρουν όσες περισσότερους τρόπους εναλλακτικούς μπορούν για την ειρηνική επίλυση του περιστατικού. Αξιολογούν/συμφωνούν στην πιο κατάλληλη. |
00.45-00.53 | Ο διαμεσολαβητής, ζητάει από ένα «ζευγάρι» να σκεφτούν σύντομα ένα περιστατικό βίας. Πραγματοποιεί εικονική διαμεσολάβηση. Ακολουθεί συζήτηση.
|
00.53-00.55 | Λήξη: Παιχνίδι της αλυσίδας. Ο εκπαιδευτής ζητάει να σηκωθούν όλοι όρθιοι σε κύκλο και να πιαστούν με τα χέρια. Στη συνέχεια, θα πρέπει να μπερδευτούν και μετά να επανέλθουν στην αρχική τους θέση «χωρίς» να σπάσει η αλυσίδα, δηλαδή, χωρίς να αφήσουν τα χέρια τους. |
 | |
00.55-01.00 | Άτυπη αξιολόγηση του Βιωματικού Εργαστηρίου Συζήτηση για το Βιωματικό Εργαστήριο. |
Καθώς δεν υπήρξε πρόβλεψη για αξιολόγηση του Βιωματικού Εργαστηρίου, ζητήθηκε από τους εκπαιδευτές να γράψουν ένα μικρό κείμενο-αξιολόγηση της υλοποίησης των Βιωματικών Εργαστηρίων, περιλαμβάνοντας σε αυτά και σχόλια των συμμετεχόντων. Οι εκπαιδευτές επισήμαναν το μεγάλο ενδιαφέρον που έδειξαν οι συμμετέχοντες για το πρόγραμμα και την ενεργή συμμετοχή τους. Ο βιωματικός τρόπος και η προσωπική συμμετοχή είναι αναγκαία στην εκπαίδευση και την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών και των φοιτητών. Όπως αναφέρθηκε και παραπάνω, ορισμένοι συμμετέχοντες, κυρίως εκπαιδευτικοί, εξέφρασαν μια «ανασφάλεια» στη δυνατότητα των μαθητών να επιλύουν μόνοι τους τις μεταξύ τους εντάσεις και συγκρούσεις, αλλά και το ενδιαφέρον τους να εφαρμόσουν το πρόγραμμα στο σχολείο τους.
Βιωματικά Εργαστήρια-Ομάδα Ι
Βασιλική Βλαχοπούλου, Καθηγήτρια Μαθηματικών
Σπύρος Γιούργας, Δάσκαλος
Τα βιωματικά εργαστήρια φάνηκαν να κέντρισαν τα ενδιαφέρον όλων όσων τα παρακολούθησαν. Οι εκπαιδευόμενοι συμμετείχαν σε βιωματικές δράσεις, που είχαν ως στόχο να γνωρίσουν το πρόγραμμα της σχολικής διαμεσολάβησης, τις αρχές πάνω στις οποίες αυτό στηρίζεται καθώς και την προσφορά του στην αντιμετώπιση της (ενδο)σχολικής βίας. Το άνετο και φιλικό κλίμα που επικράτησε σε όλη τη διάρκεια των εργαστηρίων, βοήθησε τους συμμετέχοντες να εκφράσουν τις απορίες, τους προβληματισμούς αλλά και τις ενστάσεις τους.
Οι εντυπώσεις που άφησαν τα βιωματικά εργαστήρια ήταν θετικές. Εκφράστηκε, όμως, η ανάγκη να γίνονται πιο συχνά και ίσως να είναι μεγαλύτερης διάρκειας. Οι ενεργοί εκπαιδευτικοί που το παρακολούθησαν ενθουσιάστηκαν με αυτό τον εναλλακτικό τρόπο αντιμετώπισης της βίας και του εκφοβισμού στα σχολεία. Αρκετοί ήταν αυτοί που σκέφτηκαν να εφαρμόσουν το πρόγραμμα της σχολικής διαμεσολάβησης στα σχολεία τους τη νέα σχολική χρονιά.
Εμείς οι εκπαιδευτές μέσα από την συσσωρευμένη εμπειρία των ενηλίκων, διευρύναμε τους ορίζοντες μας και αποκομίσαμε πολλά θετικά στοιχεία. Όλα αυτά στο μέλλον θα αποδειχθούν πολύτιμα στην εφαρμογή και επιτυχία του προγράμματος στους δικούς μας μαθητές.
Βιωματικά Εργαστήρια-Ομάδα ΙΙ
Έφη Γιαννούλη, Δασκάλα
Θεοδούλη Κοκκίνη, Δασκάλα
Συγκεντρωθήκαμε σε κύκλο, ο κύκλος μας δίνει τη δυνατότητα να επικοινωνούμε όλοι με όλους, με διάφορους τρόπους έκφρασης, όπως με λόγο, με βλέμμα, με στάση σώματος, με έκφραση προσώπου. Κάναμε ασκήσεις γνωριμίας, επικοινωνίας, εμπιστοσύνης και συνεργασίας.
Μας έκανε εντύπωση η διάθεση που είχαν όλοι οι συμμετέχοντες να εκφραστούν άνετα, να πουν κάποια χαρακτηριστικά στοιχεία του εαυτού τους και με χαρά να παρουσιάσουν το ζευγάρι τους. Επίσης, τη στιγμή της εκπαίδευσης όπου ο καθένας έπρεπε να ανασύρει μια άσχημη στιγμή της ζωής του και να τη δημοσιοποιήσει, παρατηρήσαμε ότι όλοι με ευκολία και με κάποια ανακούφιση, πέταξαν αυτό το συναισθηματικό φορτίο από πάνω τους.
Κατά τη διάρκεια της εκπαίδευσης σε κύκλο όλοι άκουγαν με προσοχή, σοβαρότητα, χωρίς να διακόπτουν. Συμμετείχαν με προθυμία στα παιχνίδια ρόλων, στην εικονική διαμεσολάβηση και υπήρχε θετική αλληλεπίδραση μεταξύ των μελών της ομάδας.
Μέσα από αυτές τις δραστηριότητες σε παιγνιώδη μορφή, συνειδητοποίησαν πως είναι σημαντική η αλλαγή πρότυπου συμπεριφοράς και η καλλιέργεια της ικανότητας επίλυσης των συγκρούσεων.
Όλο το πρόγραμμα φάνηκε ενδιαφέρον, ενθαρρυντικό και ευχάριστο, μιας και προσφέρει εμπειρίες και είναι αλληλεπιδραστικό. Πολλοί εκπαιδευόμενοι εκδήλωσαν την ευχαρίστησή τους από την διαδικασία και εξέφρασαν την επιθυμία τους να επαναληφθούν τέτοιου είδους εργαστήρια.
Εντυπωσιάστηκαν από τη στιγμή που όλοι πιασμένοι χέρι-χέρι έφτιαξαν μια αλυσίδα και μπλέχτηκαν, χωρίς να τη σπάσουν. Υπήρξε κέφι και θετική ενέργεια. Οι ομαδικές δραστηριότητες ήταν διασκεδαστικές και συγχρόνως εμπλούτιζαν τις γνώσεις.
Ήταν εντυπωσιακή η διάθεση των εκπαιδευτικών συμμετεχόντων, οι οποίοι έγιναν για λίγο παιδιά, μπήκαν στο ρόλο και ανταποκρίθηκαν με ενθουσιασμό. Η ανταπόκριση τους ήταν θετική, υπήρχε ενθουσιασμός και εξέφρασαν την επιθυμία να γίνει διάχυση του προγράμματος ώστε να εφαρμόζεται σε όλο και περισσότερα σχολεία, ώστε να αλλάξει η φιλοσοφία του σχολείου σε περιστατικά εκφοβισμού και βίας.
Οι συναντήσεις στέφθηκαν με επιτυχία και μέσα από την επαφή μας με τους συμμετέχοντες και κυρίως τους εκπαιδευτικούς, εκδηλώθηκε το ενδιαφέρον τους για συνεχιζόμενη εκπαίδευση που στοχεύει στη βελτίωση της παρεχόμενης παιδείας . Τέλος, μεγάλο ήταν το ενδιαφέρον για χρήση εναλλακτικών μορφών επικοινωνίας με τους μαθητές.
Βιωματικά Εργαστήρια-Ομάδα ΙΙΙ
Παρασκευή Σταθά, Μεταπτυχιακή Φοιτήτρια Π.Τ.Ν. Πανεπιστημίου Ιωαννίνων
Ευθύμιος Τόλιος, Υποψ. Διδάκτωρ Π.Τ.Ν. Πανεπιστημίου Ιωαννίνων
Κατά την εκπαίδευση των ενηλίκων στα βιωματικά εργαστήρια της ημερίδας είχαμε την ευκαιρία να κάνουμε γνώριμη και οικεία τη διαδικασία της σχολικής διαμεσολάβησης, καθώς και να προβληματίσουμε και να προβληματιστούμε μέσα από τη διαδικασία των ερωτήσεων και απαντήσεων.
Με την έναρξη του κύκλου των εργαστηρίων βασικό ήταν οι συμμετέχοντες να νιώσουν οικεία μεταξύ τους αλλά και με εμάς, ώστε να μπορέσουν να βιώσουν και να συμμετέχουν στη διαδικασία ενεργά.
Μέσω της ενημέρωσης για τη σχολική διαμεσολάβηση διαπιστώθηκε πως ένα μέρος των συμμετεχόντων ήταν γνώστες του όρου και του σκοπού της. Ωστόσο, ορισμένοι εμφανίζονταν προβληματισμένοι –ίσως και δύσπιστοι- για το πώς η διαμεσολάβηση μπορεί να είναι η λύση σε πολλά είδη συγκρούσεων που εμφανίζονται μέσα στο σχολικό περιβάλλον.
Σημαντικό είναι να σημειωθεί ότι έγινε σαφές –για τους γνώστες του αντικειμένου, αλλά και όχι μόνο- ότι η διαδικασία της διαμεσολάβησης δεν είναι μια απλή και αυθαίρετη διαδικασία, αλλά έχει συγκεκριμένη δομή και βασίζεται σε αρχές. Η συμμετοχή στη διαμεσολάβηση προϋποθέτει την αποδοχή των αρχών της διαμεσολάβησης. Η σημαντικότητα των αρχών έγινε ακόμα πιο κατανοητή από όλους τους εκπαιδευόμενους μέσω των διαδραστικών παιχνιδιών που επιλέχθηκαν σε κάθε περίπτωση.
Μεγάλο ενδιαφέρον είχαν και οι συζητήσεις που ακολούθησαν στο τέλος, έπειτα και από την επίλυση της εικονικής σύγκρουσης που παρουσιάστηκε σε κάθε εργαστήριο. Εκεί τέθηκαν και πολλοί προβληματισμοί-απορίες των εκπαιδευόμενων, με βασική τους απορία το πώς είναι δυνατό τη θέση του διαμεσολαβητή να καταλαμβάνει τις περισσότερες φορές ένας συνομήλικος παρά κάποιος ενήλικας ή κάποιος εκπαιδευτικός του σχολείου.
Επίσης, ένα άλλο βασικό ερώτημά τους ήταν το τι γίνεται σε περίπτωση που η άσκηση βίας συνεχιστεί από τον ένα μαθητή στον άλλο ή αν έχουν σημειωθεί περιπτώσεις που η άσκηση βίας να παύει εντός του σχολικού περιβάλλοντος, αλλά να συνεχίζεται εκτός αυτού.
Κατ’ επέκταση του προηγούμενου ερωτήματος, τέθηκαν απορίες σχετικά με το τι γίνεται σε περιπτώσεις όπου η σύγκρουση δεν επιλυθεί και συνεχιστεί ή αν δεν τηρηθούν οι συμφωνηθέντες λύσεις έπειτα από το πέρας της διαμεσολάβησης. Επί αυτού τέθηκαν και ορισμένοι προβληματισμοί, σχετικά με το αν ή το πότε θα πρέπει –ενδεχομένως- να παρέμβει κάποιος εκπαιδευτικός ή ο διευθυντής της σχολικής μονάδας.
Ακόμη τέθηκαν ερωτήματα σχετικά με την εκπαίδευση των μαθητών και των καθηγητών στη διαμεσολάβηση. Τέτοιου είδους ερωτήματα είχαν να κάνουν με το αν η εκπαίδευση γίνεται κατά τη διάρκεια των ωρών διδασκαλίας του σχολικού προγράμματος ή εκτός των ωρών αυτών. Όπως επίσης και για τη χρονική διάρκεια που χρειάζεται μια τέτοιου είδους εκπαίδευση.
Τέλος οι εκπαιδευόμενοι έμειναν πολύ ευχαριστημένοι από τη συμμετοχή τους στα βιωματικά εργαστήρια και που γνώρισαν τη διαδικασία της σχολικής διαμεσολάβησης. Επίσης έμειναν ικανοποιημένοι που είχαν την ευκαιρία να θέσουν τους προβληματισμούς που τους είχαν δημιουργηθεί και να επιλύσουν τις απορίες τους σχετικά με τη διαδικασία αυτή. Μάλιστα, αρκετοί ήταν αυτοί που εκδήλωσαν ενδιαφέρον να έρθουν σε επαφή με το Δίκτυο Σχολείων Σχολικής Διαμεσολάβησης του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, ώστε να ενημερώνονται για τις δράσεις του.
 |  |
